Vandaag verschijnt een van de smerigste kranten uit de geschiedenis voor het laatst. News of the World (NotW) heeft zichzelf volkomen onmogelijk gemaakt en wordt na ruim anderhalve eeuw door mediamagnaat Rupert Murdoch van de markt gehaald. De reden: ontdekt is dat de krant de telefoons van duizenden mensen heeft laten aftappen.
Tijdens mijn jaren op de in Utrecht gevestigde School voor de Journalistiek kreeg ik onder andere les van Ton van Dijk, oud-hoofdredacteur van Panorama en Nieuwe Revu. ‘De Kuifje van de Nederlandse journalistiek’ was zijn bijnaam, vanwege de brutaliteit die hij aan de dag legde bij het vergaren van scoops. Ik heb twee in de verslaggeving nuttige gebruiksaanwijzingen van hem onthouden. Ten eerste dat je altijd minstens een kwartier te vroeg op een interviewafspraak moet komen. De geïnterviewde zal zich schuldig voelen dat hij/zij je moet laten wachten, verdiept als hij/zij nog is in andere bezigheden, en dat schuldgevoel tijdens het vraaggesprek afkopen met een grotere openheid c.q. bereidwilligheid. Ten tweede is de kans aanwezig dat je gedurende dat kwartier wachten in een personeelsruimte wordt gezet. Daar is nogal eens een mededelingenbord te vinden, bestemd voor het personeel. Advies van Van Dijk: bekijk dat bord en trek er af wat je kunt gebruiken voor een eventueel artikel. Zeker als het vertrouwelijke informatie is.
Het zijn de meest v erregaande verslaggeverstrucs die ik heb geleerd. Wat is de Nederlandse journalistiek (gelukkig) toch braaf. En tegelijkertijd: hoe gelijk had Joop Visser toen hij zong over de ‘joe-hoe-hoernalisten’. Zijn tekst gold en geldt in ieder geval een flink aantal van de Engelse stukjesschrijvers.
Ton van Dijk
Journalisten
(Joop Visser)
De jou-hoe-hoer-nalisten
’t Is net als een geloof
Ze horen wat ze willen
En verder zijn ze doof
De jou-hoe-hoer-nalisten
Je weet niet wat je leest
Wanneer je zelf toevallig
Ter plekke bent geweest
De brand die ze verslaan, meneer
Als ze het land in gaan, meneer
Steken ze zelf eerst aan, meneer
Dat noemen ze een baan, meneer
Ze hebben geen ethiek, meneer
Geen grijntje zelfkritiek, meneer
Verdienen aan paniek
En andersmans tragiek
Verdienen aan paniek
En andersmans tragiek
De jou-hoe-hoer-nalisten
Zo arrogant als god
Wie niet eerbiedig is
Die maken ze kapot
De jou-hoe-hoer-nalisten
Pas op voor wat je zegt
Ze schrijven wat ze willen
En zetten nooit iets recht
Ze loeren dag en nacht, juffrouw
Ze maken je verdacht, juffrouw
Ze zwelgen in hun macht, juffrouw
Gevreesd, gehaat, veracht, juffrouw
Moreel van elastiek, juffrouw
Horen in een kliniek, juffrouw
Wanen zichzelf uniek
Of minstens artistiek
Wanen zichzelf uniek
Of minstens artistiek
De jou-hoe-hoer-nalisten
Hebben nog nooit gebeten
Naar vriendjes van de baas
Wiens hondenbrood ze vreten
De jou-hoe-hoer-nalisten
Wanneer de baas zegt ‘af’
Kruipen ze naar hun mand
En staken hun geblaf
Ze hebben geen fatsoen, meneer
Bij alles wat ze doen, meneer
Draait het gewoon om poen, meneer
Promotie en pensioen, meneer
Misleiders van ’t publiek, meneer
Ze maken je doodziek, meneer
Geef mij maar popmuziek
Of als het moet klassiek
Geef mij maar popmuziek
Of als het moet klassiek…