Via zijn blog (te vinden op vromanfoundation.com) liet de 97(!)-jarige dichter Leo Vroman afgelopen maandag weten dat hij zijn uit 1942 daterende dagboek kwijt was. Hij zat toen in Nederlands-Indië en had het misschien uitgeleend aan collega Jan Greshoff. Het was ‘gewoon zwart-wit gemarmerd (of misschien rood)’. Woensdag volgde er via diezelfde blog een aanpassing. Greshoff ‘had mijn dagboek helemaal niet, het was niet rood’. Vromans herinneringen waren gecorrigeerd door een onderzoekster met feitenmateriaal.
Voor het project Monumenten Spreken werden de afgelopen weken filmbeelden gemaakt die gelieerd zijn aan een schietpartij in Zaandam, waarbij begin 1945 een vermeende collaborateur werd gedood. Die liquidatie leidt 67 jaar na dato tot verschillende getuigenissen van mensen die het hadden zien gebeuren. Zat het slachtoffer in de zijspan van een motor of op de fiets? Werd hij met een mitrailleur gedood of met ander schiettuig? Wat had hij eigenlijk fout gedaan tijdens de oorlogsjaren? En klopt het wel dat Radio Oranje al in 1943 voor hem waarschuwde?
Echte en valse herinneringen lopen hier door elkaar. Leo Vroman had er ook last van. Da’s niet gek, een kleine zeventig jaar later. Maar het is wel een beetje lastig, als je iets waarheidsgetrouw wilt vastleggen. Ik heb zaterdag toch maar even bij het Nationaal Archief het (nog altijd vertrouwelijke) dossier opgevraagd over die al dan niet vermeende foute, dode Zaandammer. Over een week of acht -er is een vrij lange doorlooptijd- weten we hopelijk meer.
Leo Vroman
8 weken lang nagels bijten..
“mitrailleur” en “zijspan” ? Nooit eerder gehoord.