Eerste zin op de website van de Nationale Ombudsman, naar aanleiding van een door hem gemaakt rapport over de Nederlandse vreemdelingendetentie: “Het is niet behoorlijk dat de overheid vreemdelingen die niet in Nederland mogen blijven, onderbrengt in een gevangenis met strafrechtelijke beperkingen.” Nog een citaatje, uit het rapport zelf: “Ik vind die situatie ernstig en stel aan de orde of het behoorlijk is – humaan is – om mensen zonder veroordeling op deze manier op te sluiten. Ik ben niet de enige die deze kritische vraag stelt. Vanuit mensenrechtenorganisaties als Amnesty International, internationale instanties als de VN mensenrechtencommissie en het CPT, het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing, vanuit de wetenschap en vanuit kerkelijke instanties is er met grote regelmaat kritiek op de manier waarop Nederland vreemdelingen zonder verblijfsrecht opsluit.”
Het heeft lang geduurd, maar de Ombudsman is er dus ook uit: vreemdelingendetentie is inhumaan en er zijn betere oplossingen om met mensen zonder verblijfspapieren om te gaan. In een eerste reactie liet verantwoordelijk minister Gerd Leers weten dat ‘wie gewoon meewerkt aan vertrek niet in detentie terecht hoeft te komen’. Daarmee liegt hij dat hij barst en dat weet hij zelf ook verdomd goed. Een groot aantal mensen in detentie kán namelijk helemaal niet terug naar het eigen land en in zijn rapport onderbouwt de Ombudsman dat ook. Leers is verworden tot een man die zowel liegen als het opsluiten van onschuldigen als een eerzame professie ziet. Christelijke naastenliefde heet dat.
In het zeldzaam harde rapport komen ook een paar keer de Zaanse bajesboten voorbij. Opvallend daarbij is dat de Ombudsman me opeens impliciet gelijk geeft. Drie jaar geleden diende ik bij hem een klacht in omdat er tegen de afspraken tussen de Dienst Justitiële Inrichtingen en Zaanstad in (al dan niet uitgeprocedeerde) asielzoekers op deze boten werden opgesloten. In zijn nieuwste rapport haalt de Ombudsman het voorbeeld aan van heer Sadiq uit Somalië. Daaruit blijkt dat deze man zes maanden lang werd opgesloten in een Zaandamse cel, terwijl hij al die tijd een asielaanvraag had lopen. In zijn reactie op mijn klacht liet de Ombudsman destijds weten dat er niet kon worden aangetoond dat er (uitgeprocedeerde) asielzoekers op de boten zaten. Nu tovert hij er zelf eentje uit de hoge hoed.
Niet alleen de gemeenteraad van Zaanstad -althans, de meerderheid- heeft zich jarenlang door de DJI in de maling laten nemen, ook de Ombudsman is er ingetrapt. Het gevolg is dat er (ook) in Zaanstad al meer dan vijf jaar grove mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Het verschil met de Zaanstedelijke raad is dat de Ombudsman zijn misstapje van een paar jaar geleden middels dit rapport deels heeft hersteld. Wanneer volgt de gemeenteraad hem?
Update (10-8-2012): Toch maar even contact gezocht met de Nationale Ombudsman. Want betekent het nieuwe Ombudsman-rappport dat hij me met terugwerkende kracht alsnog gelijk geeft? Het Ombudsman-antwoord is tweeledig. Ja, want de genoemde heer Sadiq is inderdaad een asielzoeker. En nee, want de door mij aangedragen voorbeelden zijn van voor 2011 en de casus van de heer Sadiq betreft het jaar 2011. Een tikje formalistische afweging, lijkt me… Laat ik de gemeenteraad vandaag maar eens een briefje sturen dat ze al die jaren zijn belazerd. En daaraan de vraag koppelen wat ze nu gaan doen?
