GroenLinks

Het is donker en het regent. Prima weer voor een stukje over GroenLinks.

Ruim twintig jaar geleden -opa vertelt- toog ik op een doordeweekse dag met vier mede-bestuursleden van de Pacifistisch Socialistische Partij naar de Zaandamse Nicolaasstraat. Waar zich tegenwoordig het Zaantheater bevindt had je toen het partijgebouw van de CPN. Binnen zaten niet alleen wat communistische kopstukken, maar ook PPR-vertegenwoordigers en een enkel lid van de in Zaanstad weinig voorstellende Evangelische Volkspartij. Die vier partijen waren in onderhandeling over een samensmelting tot wat later GroenLinks zou heten.

Gemakkelijk gingen de onderhandelingen niet. Met name de CPN had gedurende de vijf maanden durende gedachtenwisseling nogal wat noten op haar zang. Het PSP-bestuur sprak daarom af om niet mee te gaan in de nieuw te vormen fusie-afdeling als de communisten zouden vasthouden aan hun rigide eisen. De CPN bleef echter, op basis van haar ledenaantal en haar roemruchte geschiedenis, vasthouden aan het eerder ingenomen standpunt recht te hebben op zowel de eerste als de derde plaats op de gezamenlijke kandidatenlijst voor de verkiezingen van 1990. Tijdens die allesbepalende, lange, slopende beraadslaging vroegen en kregen we een schorsing. Wij, de vijf PSP’ers, trokken ons voor overleg terug in een halletje. We kwamen er echter niet uit. Drie bestuursleden wilden doorgaan met de samenwerking, twee (onder wie ik) wilden de fusieplannen stopzetten. Omdat de meerderheid besliste, kregen de andere partijen te horen dat de PSP akkoord ging met het onderhandelingsresultaat, mits de ledenvergadering er ook in meerderheid mee instemde.

Enfin, hoewel bij die eerstvolgende PSP-vergadering de stemmen staakten (19 tegen 19, meen ik), ging de fusie gewoon door (dankzij een extra, licht gemanipuleerde vergadering waar de voorstanders zelfs een dementerend PSP-lid opvoerden). Pas later bleek de indrukwekkende CPN-ledenlijst van nul en generlei waarde. Veel opgevoerde CPN’ers waren al jaren dood, wanbetaler of ex-aanhanger. Bijna de helft van de PSP-leden liet in de navolgende maanden weten geen lid te willen worden van GroenLinks. Een aantal van hen richtte in 1995 ROSA op. De rest is geschiedenis.  

De start  van GroenLinks-Zaanstad is wat mij betreft een symbool voor hetgeen landelijk GroenLinks etaleert. Het is een partij zonder ziel, maar met meerdere bloedgroepen. Een club zonder humor, maar met scherp geslepen messen waarmee medestanders worden gefileerd. Een amateuristisch geleide organisatie. En een vereniging die van compromissen en zwalkend beleid aan elkaar hangt.

In het een-na-laatste Zaanse PSP-blad, dat in april 1990 verscheen, schreef Ruud Pauw (tegenwoordig fractievoorzitter van ROSA) zijn frustraties van zich af. Hieronder een paar citaten uit zijn tekst over het eerste GroenLinkse verkiezingsprogramma. Zijn bezwaren zijn helaas nog even actueel als 22 jaar geleden.

“In dit verband geen alternatief geluid, maar ook hier weer meehobbelen met de andere partijen, zo een aanvaardbare collegepartner vormend. Het is wat mij betreft een en al treurigheid. Sterk leeft bij mij de indruk dat dit programma is geschreven om een aanvaardbare coalitiepartner te zijn voor de PvdA. Waar is het strijdbare links-kritische geluid gebleven dat zo kenmerkend was voor een partij als de PSP? Het geluid dat ruim dertig jaar niet week voor de druk van buitenaf, maar wist dat de schreeuwende in de woestijn straks tot voorbeeld zal zijn? Deze partij is niet meer. Nog voor de definitieve opheffing zijn de idealen van de partij verdwenen. Daarvoor in de plaats gekomen is de koele zakelijkheid van het machtsdenken.”

Oud-PPR’der Bram van Ojik is vanaf morgen de nieuwe fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer. Hij was een kwart eeuw geleden een van de bouwmeesters van GroenLinks. Daarom bij dezen alvast een condoleance. En voor bij de uitvaart: zij hield zo van bloemen.