Een best wel fijn artikel in Vrij Nederland van afgelopen woensdag. Het gaat over de manier waarop journalisten in de tang worden genomen door managers en voorlichters. Steeds vaker worden er eisen gesteld aan de inhoud en de vorm van interviews. Wee de verslaggever die zelf wil bepalen hoe het gesprek met Micky Hoogendijk, Katja Schuurman, Henk Kamp en al die andere -soms vermeende- bobo’s op papier komt: een eeuwige ban is zijn/haar deel. Bovendien dreigt er soms een advertentieboycot, hetgeen zelfs de serieuzere bladen af en toe doet wijken.
Het verhaal in VN -met tal van aansprekende voorbeelden- deed me terugdenken aan het interview dat ik ooit had met twee bekroonde architecten. Apart van elkaar waren ze het over één ding eens: Zaanstad was lelijk. Dat schreef ik op en vervolgens stuurde ik het concept-artikel volgens afspraak naar hen toe, opdat eventuele fouten konden worden verwijderd.
Zelden heb ik een zo kwade man aan de telefoon gehad als die middag. En vervolgens zijn advocaat. Er klopte niets van wat ik had opgeschreven. En dus zou de rechter worden ingeschakeld. Onmiddellijk. Een kort geding was mijn deel. Het speeksel vloog zo ongeveer de hoorn uit, zo spuwde de architect (en in zijn kielzog, zij het iets geslepener, de advocaat) woede richting redactie. Twee, drie telefoontjes later was de zwaarste storm een tikje geluwd, overigens zonder dat de tekst werd aangepast. Gezegd bleef gezegd, en ik was nogal zeker van de juistheid van mijn aantekeningen.
Uiteindelijk heb ik op één onderdeel bakzeil gehaald. Zij het met voorbedachten rade. Daar waar eerst stond: “Zaanstad is een lelijke stad” werd dat: “Vergeleken met buitenlandse steden is Zaanstad niet lelijk.” De architect kon tevreden zijn; zijn gemeentelijke opdrachtgevers zouden geen aanstoot nemen aan zijn wèl uitgesproken woorden. Dat scheelde allicht één of twee opdrachten. Wat de man in kwestie niet wist was dat bovenstaande quote de kop werd van het artikel. Het begeleidende artikel, over zijn collega, kreeg de kop: “Zaanstad is een lelijke stad.” Het was een mooie tegenstelling. Iedereen tevreden.
De architect in kwestie is al jaren dood. Hij pleegde zelfmoord. Ik ben eigenlijk wel benieuwd waarom.
