Cubacrisis

Heel veel heb ik er nog niet over gelezen, maar het is deze week precies vijftig jaar geleden dat de Derde Wereldoorlog op een haar na uitbrak. John F. Kennedy dreigde Cuba plat te bombarderen als de Sovjet-Unie niet onmiddellijk de daar gestationeerde raketten weghaalde. Een combinatie van geluk en ragfijne diplomatie voorkwam dat de Cubacrisis uitliep op een atoomcatastrofe zoals de mensheid nog niet had meegemaakt.

Daarom, als aanleiding, een heel klein stukje uit mijn boek-in-wording over Max Lewin, de Amsterdamse zakenman die tussen 1960 en 1975 spioneerde voor communistisch Oost-Duitsland. In oktober 1962 voerde de nerveuze Staatssicherheitsdienst de druk op; ze hadden acuut meer informatie over de stand van zaken in de Westerse wereld. Lewins DDR-runner dwong hem tot een ‘contactafspraak’: hij moest laten weten wat Nederland op militair gebied uitspookte in tijden van gevaar. Te beginnen op het moment dat de Cubacrisis uitbrak. In februari 1975, na door de Binnenlandse Veiligheidsdienst te zijn ontmaskerd, legde Max Lewin een gedeeltelijke bekentenis af:

‘De afspraak luidde exact dat wanneer ik een bericht zou krijgen dat na decodering het woord alarm zou bevatten, ik de volgende dag naar de Oranje Nassaukazerne te Amsterdam zou gaan om te kijken of de toestand daar normaal was of dat er alarm was of dat de militairen waren uitgerukt. Indien de zaak normaal was moest ik een telegram sturen aan het adres van Müller met als afzender Max. Was er alarm dan moest ik als afzender Aad vermelden en waren de militairen ingerukt dan was de afzender Markus.’ Gezeten in de verhoorkamer vertelde hij de politie slechts twee keer een alarmtelegram te hebben gestuurd: ten tijde van de Cubacrisis in 1962 en op het moment dat de Praagse Lente gewelddadig teniet werd gedaan, in augustus 1968. Max: ‘In mijn telegrammen hebben de woorden normaal gestaan. Ik bedoel de code voor normaal. Ik had de bedoeling ze de indruk te geven alsof ik iets voor ze deed. Maar in werkelijkheid deed ik niets, want ik ging niet voor ze kijken.’ Aan het eind van de door de Duitsers afgekondigde alarmperiode klonk door de radio, zoals altijd in code, drie maal het woord ‘Urlaub’. Max wist dan dat hij niet meer elke dag naar de Oranje Nassaukazerne hoefde.

De Cubacrisis liep goed af, met Max Lewin zou het minder fijn aflopen. Volgend jaar meer daarover.


Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *