Het werd een ontroerende bijeenkomst in De Fabriek, afgelopen vrijdag. Niet een film, maar een boekpresentatie was de reden dat tal van bezoekers tranen in hun ogen kregen. De Zaandamse schrijfster Bettina Drion hield er haar interviewbundel ten doop. De ondervraagde participanten in deze publicatie: kinderen van ‘foute’ ouders. Ouders die zich tijdens de oorlog verbonden aan de Duitse bezettingsmacht en daarvoor nadien stevig werden bestraft. Zware kost dus, maar door Bettina op een bewonderenswaardige, lichte manier opgeschreven in het boek Scherven.
Er kwamen tijdens de presentatie niet alleen wrange verhalen, maar ook droge en tegelijkertijd veelzeggende cijfers voorbij. Bij het Nationaal Archief in Den Haag liggen meer dan 500.000 dossiers over 350.000 Nederlanders die zich vanaf 1945 moesten verantwoorden voor hun houding tijdens de jaren 1940-1945. Nederland telde destijds negen miljoen inwoners en dan is een aantal van 350.000 (vermeende) collaborerende vaderlanders bepaald niet laag te noemen. Het beeld dat in sommige landen bestaat van een Nederlandse bevolking die eensgezind verzet bood tegen de nazi’s klopt niet, zoveel werd eens te meer duidelijk.
In Scherven komen vier kinderen van oorlogsmisdadigers aan het woord. In tegenstelling tot hun vader en/of moeder viel en valt hen niets te verwijten, al was het maar omdat ze tijdens de oorlog zeer jong of zelfs nog niet eens geboren waren. Desondanks leefden ze constant met een loden last op hun schouders. Alleen al het feit dat mensen konden ontdekken dat hun familie destijds een verkeerde keuze maakte, deed hen verkrampen. De omgeving reageerde soms alsof die ouderlijke misstap ook de kinderen kon worden aangerekend (waarbij je je kunt afvragen wie er op zo’n moment fout bezig is). Ik vind het des te moediger dat dit viertal ondanks de beladenheid van het onderwerp medewerking verleende aan Bettina’s publicatie, ook al is er bij drie van de vier -het taboe is nog niet geslecht- desgevraagd een pseudoniem gebruikt.
Scherven: geen hapsnap-vakantielectuur, wel een aanrader.
School 9/10 in de Zaandamse Stationsstraat, mei 1945. Hier werden tijdelijk Zaanse collaborateurs opgesloten, reden om deze lagere school de bijnaam Sing-Sing te geven.