Een eeuw geleden begon de Eerste Wereldoorlog. Door een mengeling van geluk en opportunisme ontsnapte Nederland aan deelname. Wel staken honderdduizenden Belgische vluchtelingen de noordelijke grens over, onder wie nogal wat soldaten. Een aantal van hen was deserteur, anderen hoopten via Nederland en Engeland het Belgische IJzerfront te bereiken. De militairen werden echter ongeacht hun motieven ontwapend en opgesloten.
De Koogse machinefabriek Duyvis zag wel brood in die gevangenen. Directeur Meyling, die met een personeelstekort zat, wist een aantal geïnterneerde metaalwerkers uit een Belgenkamp te krijgen. Tot het eind van de oorlog traden ze bij hem in dienst. Ze kregen er nog goed voor betaald ook. Hij blij, zij blij, ook al eisten de autoriteiten dat ze na werktijd werden vastgezet op het fabrieksterrein. De desertie pakte in dit geval prettig uit voor beide partijen.
Ooit raakte ik met een beroepsmilitair in debat over de pro’s en contra’s van dienstweigeren. ‘Stel je voor dat iedereen dat zou doen’, riep hij verontwaardigd. Tja, stel je voor. Iedereen weigert dienst of, als het niet anders kan, deserteert. Naïef misschien, maar volgens mij zou de wereld dan veel veiliger zijn.
