De fractievergoedingen 2013: geknoei in de Zaanse polder

De gemeenteraadsgriffie van Zaanstad stuurde me desgevraagd de onlangs geaccordeerde fractieverantwoordingen over het jaar 2013 toe (waarvoor dank). Het bleek, niet voor de eerste keer, een bron van verbazing.  

Elk jaar ontvangen de politieke fracties in de gemeenteraad van Zaanstad tienduizenden euro’s subsidie. Hoe groter de fractie, hoe meer ondersteuningsgeld. Ze kunnen daarvan vakliteratuur kopen. Of een fractie-assistent betalen. Of een gezamenlijke cursus doen. Om maar wat nuttige activiteiten te noemen die de samenleving ten goede kunnen komen. Maar opvallend is wel dat er jaar na jaar misbruik wordt gemaakt van die financiële fractieondersteuning. Ook opvallend: de zelf opgestelde spelregels worden niet gehandhaafd. En er wordt al helemaal niet bestraft na constatering van overtredingen.

Ik ga puntsgewijs langs het feilen en falen van de fracties over het jaar 2013. En vraag me niet voor het eerst af wanneer er iemand op de rem trapt.  

* Iedere organisatie die subsidie vraagt aan Zaanstad moet niet alleen afwachten of haar verzoek wordt gehonoreerd, er moet ook worden voldaan aan een waslijst van eisen. Een van die eisen is dat de verantwoording van het toegekende geld tijdig in het gemeentehuis ligt. Gebeurt dat niet, dan betekent dat een terugvordering van de subsidie. Voor raadsfracties gelden blijkbaar andere criteria. In de Verordening op de fractieondersteuning wordt vermeld dat ‘elke fractie binnen drie maanden na het einde van een kalenderjaar verantwoording [dient] af te leggen over de besteding van de bijdrage voor fractieondersteuning’. Waar dat misgaat wordt de bijdrage niet uitgekeerd. Het is een papieren tijger, zo blijkt uit de datering op de ingeleverde verantwoordingen. Slechts vier van de veertien partijen (POV, GroenLinks, ChristenUnie en CDA) leverden hun stukken in voor 1 april. De ZOG vermeldde überhaupt geen datum. Alle andere fracties waren te laat, van één dag (ROSA en VVD) tot 2,5 maand (SP).

* Een andere, door de partijen zelf vastgestelde regel (zei iemand iets over een slager, een keuring en eigen vlees?) luidt: “Een fractie mag in haar verslag van de besteding van de fractievergoeding het jaar niet met een negatief saldo afsluiten.” Vijf fracties (Trots/ZIP, PvdIJ, POV, PB, ChristenUnie) gingen ondanks dit gebod toch in de min. Trots/ZIP was daarbij de koploper, met een negatief saldo van €552,-. De sanctie op de deze schending van de regels? Die was er niet.

* De richtlijnen waaraan de fracties zich moeten houden zijn ruim opgesteld. Door diezelfde fracties overigens. Welke subsidieontvangers mogen ‘etentjes ter bevordering van de teamgeest’ declareren en daar dus de belastingbetalers voor laten opdraaien? Weinig of geen, vermoed ik. De politieke partijen echter wel. Welke gesubsidieerde instellingen hoefden tot dit jaar (de regels zijn nu gelukkig aangepast) hun bestedingen niet te onderbouwen met bonnetjes en/of accountantsverklaringen? Inderdaad, de politieke partijen in de raad van Zaanstad. Al lopen ze, toegegeven, daarbij een risico. De accountant kan [de cursivering is van mij] ‘steekproefsgewijs de verslagen over de besteding van de fractievergoeding controleren’. Kan, inderdaad. Bij mijn weten -correct me if I’m wrong- is dat nog nooit gebeurd. De accountantskosten zijn overigens voor rekening van de gemeente, daar waar gesubsidieerde instellingen daarvoor zelf de kosten moeten (niet kunnen) dragen. Elk jaar opnieuw.

* Goed, dan een blik op de verantwoordingen zelf. Wat valt het meeste op? In willekeurige volgorde:
-De (toen nog) éénmansfractie van de Partij voor Ouderen en Veiligheid (POV) at net als de voorgaande drie jaar uitgebreid op kosten van de samenleving. Raadslid Ton Brekelmans declareerde maar liefst €1204,- aan etentjes. De VVD besteedde €1082,- aan gemeenschapsgeld voor ‘eten drinken’. Op de derde plaats staat de Partij voor de IJsbaan, die eveneens bestond uit één raadslid (€852,-). Toch gek dat meerdere partijen het niet nodig vonden om maaltijden terug te vorderen en andere raadsleden het er op gratis culinair gebied goed van namen. Advies: stel als niet-politicus bij uw volgende subsidieaanvraag bij Zaanstad een post ‘eten/drinken’ vast en wacht de gemeentelijke reactie af.      
-Eveneens traditiegetrouw voerde Democratisch Zaanstad een post ‘inhuur derden’ op. De partij die B&W stelselmatig verwijt te veel en te vaak derden in te huren is de enige fractie die jaar na jaar derden inhuurt. Het afgelopen jaar voor een bedrag van €810,- (was in 2012 €450,-). Wie daarvoor werd(en) ingehuurd is overigens een groot raadsel.
-Democratisch Zaanstad scoorde ook hoog met de vage posten ‘vergaderkosten’ (€1136,-), ‘organisatiekosten’ (€803,-) en ‘kantoorkosten’ (€447,-). Elke uitleg of achtergrond bij deze posten ontbreekt.
-De gemeentelijke regels staan niet toe dat de websitekosten van partijen worden gedeclareerd daar waar die zijn gevuld met niet-raadsgerichte informatie. Desondanks declareerden drie partijen hun website (PvdIJ, DZ en Trots/ZIP). Meest opvallend is de €150,- die de PvdIJ wilde hebben (en kreeg) voor een website waaraan sinds 2010 -niet overdreven- geen letter was veranderd. De ‘cursus beheer website’ (€250,-) die SP-fractievoorzitter Zoomermeijer volgde lijkt me overigens ook niet rechtsgeldig. De gemeentelijke reglementen verbieden namelijk cursussen voor individuele raadsleden op kosten van de stad. 

Enfin, zo kan ik nog wel even doorgaan met analyseren. Bovenstaande vaststellingen zijn uiteraard voor mijn rekening. Wellicht trekt u heel andere conclusies. Om het u makkelijk te maken heb ik de fractieverantwoordingen over het jaar 2013 van alle partijen in de gemeenteraad van Zaanstad hieronder geplaatst, in alfabetische volgorde. Ik wens u veel leesplezier en verneem graag uw bevindingen (info@schaapschrijft.nl). En voor de bevindingen over het jaar 2012 kunt u hier terecht.