Doeg, doei

Een liefdevolle schets van de Zaanstreek, in 32 dagelijkse afleveringen. Vandaag deel 7.

In 1973 ging het Dialectenbureau – dat bestond echt – het land door met de vraag wat het meest gebruikte groetwoord was. Waar de rest van Nederland het hield op ‘dag’, ‘tot ziens’ of ‘salu’ bleek dat in en rond de Zaanstreek ‘doeg’ te zijn. Een dialectenenquête uit 2008 van de Stichting Nederlandse Dialecten – eveneens echt – toonde aan dat ‘doeg’ zich had verspreid over heel Nederland. Zelfs in Zuid-Limburg namen sommigen zo afscheid. Een Zaans woord had de natie veroverd.

Nog net iets wijder verbreid was overigens ‘doei’, een woord dat in 1973 officieel niet eens bestond. ‘Doei’ is in de 21ste eeuw zelfs het meest gehanteerde groetwoord, gevolgd door het wat aanstellerige ‘doeidoei’. Eén plus één is twee. ‘Doeg’ is Zaans en dus is ‘doei’ daarvan een afgeleide. Of toch niet?

De Neerlandicus Jan Stroop deed er uitputtend onderzoek naar en kwam tot de bevinding dat ‘doeg’ al in de negentiende eeuw door Zaankanters werd gebruikt. Zijn theorie is dat de zangerige Zaankanters het gebruikelijke ‘dag’ verbouwden tot het langgerekter ‘doeg’ (‘doe-oeg’). Vanuit het dialect kwam het terecht in dat wat Stroop Algemeen Nederlands noemt, waarna de verandering in ‘doei’ al bijna een feit was. Het is maar dat u het weet.

Overeind blijft wat Klaas Woudt schreef in De Zaanse volkstaal: “Elders is ‘doeg’ wel tot ‘doei’ verbasterd, maar daarvan dienen Zaankanters te gruwen.” 

P.S. De Amerikaanse staat Virginia herbergde in de zeventiende eeuw de Doeg Tribe, een Indianenstam. De link met de Zaanstreek is in dit geval niet helder.
Doeg

4 gedachten over “Doeg, doei”

  1. In 1973 kwam ik voor het eerst in Zaandam. Ik vond het heel vriendelijk klinken als mensen bij het afscheid ‘doeg’ zeiden. Toen kende ik ‘die uitdrukking’ nog niet.

  2. Over die Doeg Indianen…alleen naam Indianen gruw ik van …dug kan ook volgens Boekenoogen( die hier in Australia natuurlijk in de boekenkast staat) en hij zegt over doei het volgende..Doei hebben, is trek hebben ; wat had hij’en doei of ik heb doewi ( heel mooi woord staat niet bij waar dat vandaan komt…

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *