Een liefdevolle schets van de Zaanstreek, in 32 dagelijkse afleveringen. Vandaag deel 22.
De herkomst van de uitdrukking ‘ladderzat’ zou in Jisp te vinden zijn. In de zeventiende eeuw stond dit dorp wijd en zijd bekend als behandelplaats voor botbreuken. Zelfs dichter Jacob Cats roemde de Jisper capaciteiten in zijn gedicht ‘Gebreck genesen om een houwelick te bevorderen’. De heelmeesters van Jisp behandelden dan ook klanten uit binnen- en buitenland.
Hoe de ledezetters van die tijd te werk gingen is niet precies bekend. Vast staat wel dat ze hardhandig te werk gingen en niet te beroerd waren om verkeerd geheelde botten opnieuw te breken. De patiënten werden allereerst achter de hervormde kerk met touwen vastgebonden op ladders. De narcose bestond eruit dat ze werden volgegoten met brandewijn. Aldus verdoofd werd middels een ruig soort manuele therapie, eventueel aangevuld met rekapparaten, het getroffen ledemaat teruggezet in de juiste stand. Na de behandeling werden de in het angstzweet badende slachtoffers, nog altijd zwaar gedrogeerd en vastgebonden aan hun ladder, tegen de zuidelijke kerkmuur gezet. De uitslaapkamer zag er vier eeuwen geleden dus wat primitiever uit dan heden ten dage, maar het zonnetje dat op de patiënten viel vergoedde veel. En zie, daar hebben we een tweede uitdrukking die we aan de Jispers te danken zouden hebben: “In het zonnetje zetten.”
Het mortaliteitspercentage als gevolg van de plaatselijke behandelmethodes is niet terug te vinden in de archieven.
Jisp, ooit