(De teloorgang van) Pinkster 3

Een liefdevolle schets van de Zaanstreek, in 32 dagelijkse afleveringen. Vandaag deel 30.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) werd er nogal wat geknokt op Zaanse bodem. Curieus genoeg hield de Zaanstreek aan een van die veldslagen een extra vrije dag over.

Op 30 mei 1574 trokken drieduizend Spanjaarden vanuit Assendelft naar het oosten. Het was eerste Pinksterdag, maar dat was blijkbaar geen reden voor een feestje of een bezoek aan de plaatselijke katholieke kerk. De Spaanse troepen wilden het gebied ten oosten van de Zaan bezetten. De ene helft van het legioen veroverde in hoog tempo Purmerend en Ilpendam. De anderen probeerden bij Wormerveer de Zaan over te steken. Ze hadden in die vroege ochtend echter niet gerekend op boer Egge Haantjes en zijn meid, die op het land aan het werk waren. We citeren even historicus J.B. Boer van der Heij, die exact drie eeuwen na dato wist te vertellen hoe het verder ging. “Met den vrijbuiter Goezinnen en twee of drie anderen, die bij de hand waren, trok hij [Haantjes] een praam dwars over den weg en zette die op zij. Een hunner lost een schot op den vijand, die daarop even stil staat om te beraadslagen, wat hij zal doen.”

Dat laatste hadden ze beter niet kunnen. De dappere landbouwers kregen al snel hulp van kameraden uit Wormer en Zaandam, plus een paar honderd Oranjegezinde ‘Staatsen’. De tegenstanders sloegen vervolgens op de vlucht, maar niet snel genoeg. Het hele stel werd in de pan gehakt. Boer van der Heij: “De Spanjaarden waren zoo moedeloos over hunnen nederlaag, dat één Staatsche soldaat vier, vijf of zes man gevangen maakte, en aan een touwtje gekoppeld te Wormer bracht.” Op tweede Pinksterdag werden ook Purmerend en Ilpendam ontzet. De plaatselijke boeren braken de laatste weerstand: “Alle gevaar vergetende, vielen zij met hunnen bijlen, messen en haken de Spanjaarden aan en maakten hen af.” Van de drieduizend belagers ‘kwamen er nauwelijks 70 terug om de treurmare te verkondigen’.

Op de schansen werd de overwinning gevierd en het Pinksterfeest wordt sindsdien in de Zaanstreek met een dag verlengd. Op Pinkster 3 ging men voortaan op de Purmerendse veemarkt ‘een bokkie kopen’, hetgeen vooral betekende dat de feestvierders zich daar lieten vollopen. Eeuwenlang kregen op derde Pinksterdag de Zaanse ambtenaren betaald verlof en waren de winkels dicht. De Zaanstreek veranderde in een grote kermis annex vrijmarkt. Tegenwoordig zit er sleet op deze lokaal-historische feestdag. De ambtenarij moet weer gewoon aan het werk, steeds minder winkels houden de knip op de deur en het aantal kinderen dat een kleedje uitspreidt om tweedehands rommel te kunnen verkopen neemt ook zienderogen af.

Toch jammer.

Heijnis
Drukkerij Heijnis & Schipper geeft het goede voorbeeld

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *