Een liefdevolle schets van de Zaanstreek, in 32 dagelijkse afleveringen. Vandaag deel 32 en slot.
Zoals bekend kommt zuerst das Fressen en dan pas die Moral. En dat Fressen haalt half Nederland tegenwoordig bij Albert Heijn. ‘Appie’, zoals zijn vrienden hem noemden, is dan ook een cultuurfenomeen pur sang. Laten we daarom deze serie eindigen met een beschouwing over de man die aan het begin van de eenentwintigste eeuw is gekozen tot grootste Zaankanter aller tijden. En zijn bedrijf natuurlijk.
“De mediterranisering van de Hollandse keuken is vanuit de Zaanstreek georganiseerd”, concludeerde Paul Schnabel al in 1990. Deze directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau had er kijk op. Want toen Nederland begin jaren zestig meer welvaart kreeg, haakte Albert Heijn daar als eerste op in. Plotseling lagen er champignons, plakken camembert, broccoli, ananas uit blik en paprika’s in de schappen. De Jellinek-kliniek moest overuren draaien nadat Albert de Hollandse huisvrouw aan de sherry kreeg. In 1962 beschikte slechts 12% van de vaderlandse huishoudens over een koelkast. Albert Heijn bedacht een spaarregeling waarmee koelkasten konden worden gekocht en binnen een jaar werden er 145.000 van weggezet. En daarna volgestopt met die nieuwe Middellandse-Zeeproducten. Calvinistisch Nederland ging onder leiding van AH helemaal los. Wie had dat gedacht toen Jan Heijn op 27 mei 1887 de minieme Oostzaanse kruidenierswinkel van zijn vader overnam. Ruim 125 jaar later is Albert Heijn verreweg de meest aanwezige grootgrutter van Nederland, met ruim achthonderd filialen en een marktaandeel van meer dan 30%.
Wie een replica van dat Oostzaanse winkeltje uit de negentiende eeuw wil zien, vervoege zich op de Zaanse Schans. Wie AH-nieuwe-stijl wil bekijken, bezoeke de eigen straathoek.
Gerrit-Jan en Albert Heijn op de Zaanse Schans