De Van Hall-film en ander nieuws

Vandaag worden er in het Allard Pierson Museum opnames gemaakt voor de speelfilm over de Zaanse bankier/verzetsman Walraven van Hall (1906-1945). Centraal in deze film met de titel ‘Bankier van het verzet’ staat het door Walraven en -het was zijn idee- broer Gijs plunderen van De Nederlandsche Bank ten bate van het ondergrondse werk tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het huidige Allard Pierson Museum, gelegen aan de Amsterdamse Oude Turfmarkt, bevond zich tijdens de Tweede Wereldoorlog het DNB-hoofdkantoor. Het is dus een logische plek om er beelden te schieten voor ‘Bankier van het verzet’ (zoals het even logisch was om vorige week opnames te maken bij het Amsterdamse Stadsarchief, waar vroeger de Nederlandsche Handel-Maatschappij zat. Die bank speelde eveneens een rol bij het verzetswerk van de gebroeders Van Hall).

walraven-en-gijs-van-hall Walraven en Gijs van Hall

Eén ruimte in het Allard Pierson Museum is zo goed als onaangetast de jaren doorgekomen. Het is het kantoor waar de toenmalige kassier-generaal Cornelis Wilhelmus Ritter zijn heimelijke werk verrichtte. In deze griffiekamer overhandigde Gijs van Hall tijdens het laatste oorlogsjaar bij vijftien achtereenvolgende bezoeken vervalste schatkistpromessen (door de DNB van een andere bank ontvangen waardepapieren) aan Ritter. Die verwisselde ze daarna voor echte ‘loterijbriefjes’, zoals de promessen in de volksmond heetten. Op hun beurt leverden Gijs en Walraven, via nog wat omwegen, deze echte documenten in bij de bank. Ze verkregen op deze manier 51 miljoen gulden aan cash geld. De buit kwam ten goede aan de illegaliteit, onderduikers en stakend spoorwegpersoneel. Het was de grootste Nederlandse bankroof aller tijden, onder de ogen van de nietsvermoedende nazistische bankdirecteur Meinoud Rost van Tonningen (in de film gespeeld door Pierre Bokma). Waar het verzet tijdens de oorlog ook gebrek aan had, niet aan geld. Met dank aan Walraven en Gijs van Hall.

Twaalf jaar geleden mocht ik een kijkje nemen en foto’s maken in het oude kantoor van Cornelis Ritter. De ruimte ademde geschiedenis. Het is mijns inziens de best mogelijke plek om de levensgevaarlijke ‘operatie Tante Betje’ – de verwisseling van de schatkistpromessen – op film vast te leggen. Een vooroorlogse foto van die opmerkelijk goed geconserveerde kamer staat hieronder.

Hier zijn overigens de eerste beelden te zien uit ‘Bankier van het verzet’: http://www.rtlnieuws.nl/nederland/verhaal-van-bankier-van-het-verzet-verfilmd-hij-roofde-miljoenen-van-de-bank.

(PS. 1: Een kanttekening bij het RTL-artikel over het zogenoemde ‘Blauwe boekje’ – in feite een liber amicorum voor Walraven van Hall – is wel op zijn plaats. Dat onbekend zou zijn wie de teksten daarvoor schreven is een mythe. Ik heb in mijn archief kopieën liggen van de door moeder Van Hall met de hand geschreven namenlijst.
PS. 2: Op 6 juni aanstaande verschijnt de biografie van Gijs van Hall, geschreven door Dirk Wolthekker.)

griffiekamer-nederlandsche-bank-allard-pierson-museum

0 gedachten over “De Van Hall-film en ander nieuws”

  1. Mooi ingetogen geschreven, Erik. Ze zouden jouw boek in gouden lettertjes op de aftiteling en de posters hebben moeten afdrukken. Wanneer word je ergens hoogleraar? Je bent bijna een voorbeeld van de geschiedenis levend houden.

    1. Dank, Lonneke. Ik sta inmiddels op de aftiteling van de film, dat dan weer wel. Het hoogleraarschap daarentegen zit er niet. Had ik toch eerst die vier jaar aan de UVA moeten afronden.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *