Sluipenderwijs krijgt zowel de provinciale als de landelijke politiek steeds Zaanser trekjes. Zaten er ooit meer (oud-)Zaankanters in Gedeputeerde Staten en parlement dan in 2021?
‘Je ziet het pas als je het doorhebt’, zei de Nederlandse filosoof Johan Cruyff. Bij mij viel het kwartje na de Kamerverkiezingen van 2021. Opeens zag ik het gestaag toenemende aandeel van politici die (ooit) de Zaanstreek bevolkten. Er is sprake van een stille machtsgreep, en ik had het eerder niet door.
De Gedeputeerde Staten van Noord-Holland bestaan uit zes leden, van wie de helft Zaans is. Dat begon in 2015 met Cees Loggen (VVD). Hij kreeg begin 2020 gezelschap van zijn plaatsgenoot Jeroen Olthof (PvdA) en twee maanden later kwam daar nog een Zaandammer bij, Ilse Zaal (D66). Voor een gemeente met 157.000 ingezetenen is Zaanstad binnen de provincie Noord-Holland (1,7 miljoen inwoners) dus zeer ruim bedeeld.
Parlement
De verzaansing van het Nederlandse parlement gebeurt minder opvallend. Bovendien is de zetelverdeling daar heel anders dan in de Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, waar de drie besturende Zaankanters evenveel middenpartijen vertegenwoordigen. In het parlement zijn de zetels met een Zaanse tint volledig verdeeld over de rechtse tot radicaal-rechtse partijen. Opvallend, voor een gebied dat in het verleden toch vooral communisten en socialisten afvaardigde naar Den Haag.
Dat het Zaanse element in de landelijke volksvertegenwoordiging minder zichtbaar is dan in Gedeputeerde Staten heeft twee oorzaken. In de eerste plaats betreft het Kamerleden die hier ooit werden geboren dan wel er een poosje woonden of werkten. Maar na verloop van tijd trokken ze de stadsgrenzen over en vestigden zich elders. En in de tweede plaats refereren ze -Martin Bosma uitgezonderd- en public zelden aan hun Zaanse jaren.
Hamvraag
Dan de hamvraag; om wie gaat het? Dat Mark Rutte vanaf 1992 een tijdje trainee was bij Loders Croklaan in Wormerveer laten we even buiten beschouwing. Maar in het kabinet zit ook al vier jaar zijn partijgenote Barbara Visser, de Zaandamse staatssecretaris van Defensie. We moeten, als ik me goed herinner, enkele decennia terug voor we een andere (oud-)Zaankanter tegenkomen in het kabinet: de in Wormerveer opgegroeide PvdA’er Tineke Netelenbos. Of zie ik iemand over het hoofd?
De Tweede Kamer is dichter bevolkt met Zaans bloed. Martin ‘kopvoddentax’ Bosma is de eminence grise van dit gezelschap. De PVV-ideoloog is geboren en getogen in Oost-Knollendam en zit als sinds 2006 in de Kamer. Een echte zetelplakker dus, deze rechtsbuiten. Zijn geestverwante Fleur Agema -de PVV laat geen leden toe, dus ik mag haar geen partijgenote noemen- doet wat kleefvaardigheid niet voor Bosma onder. Ook zij verblijft al vijftien jaar in de Tweede Kamer. Agema kwam ter wereld in Purmerend, maar groeide in Wormerveer op in een gezin dat café Parkzicht exploiteerde. Ze ging als jongvolwassene in Saendelft wonen.
Marcial Hernandez, in 1974 geboren in Zaandam, belandde vier jaar na Agema en Bosma in de Tweede Kamer, maar verliet de PVV na twee jaar wegens slaande ruzie. Die laten we dus verder buiten beschouwing. Dat doe ik niet ten aanzien van Harm Beertema, PVV-parlementariër sinds 2010. Gedurende zijn jonge jaren was de eveneens in Zaandam geboren Beertema nog wat linkser dan Bosma, want actief voor de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland. In de Kamer ageert hij vooral tegen de islam.
(Tussen twee haakjes. Agema, Bosma, Beertema, Fritsma; selecteert Wilders zijn getrouwen mede op de laatste letters van hun achternaam?)
Caroline van der Plas
Met de opsomming van al die min of meer Zaanse PVV’ers zijn we er nog niet. Caroline van der Plas zit sinds 2021 in de Kamer namens de landbouwlobby. Qua taalgebruik kan dit nieuwbakken lid zich meten met de Wilders-getrouwen, zoals onder meer deze twee laat zien.
De enige vertegenwoordiger van BoerBurgerBeweging kwam niet ter wereld in de Zaanstreek, maar woonde tussen 1993 en 1996 wel in de Zaandamse wijk Poelenburg. Van der Plas werkte daar als coördinator van de buurtconciërges en was, in de studio van Zaanradio, actief voor de lokale kabelkrant. De wijk Poelenburg moet een bijzondere omgeving zijn geweest voor deze latere pleitbezorger van het conservatieve boerenbestand.
Met vijf parlementariërs op het Binnenhof die de Zaanstreek op hun duimpje kennen, is deze regio stevig vertegenwoordigd. Ter illustratie: de provincies Zeeland en Drenthe hebben ieder slechts één Kamerlid.
Songül Mutluer
De installatie van een nieuw kabinet betekent het vertrek van Barbara Visser. Zij ambieert geen nieuwe periode in de landelijke politiek. Dat hoeft echter geen terugloop van de Zaans-landelijke inbreng te betekenen. Haar hartsvriendin Songül Mutluer staat als eerste reserve op de PvdA-kandidatenlijst. De kans dat deze Zaandamse binnenkort een eigen zetel in de Tweede Kamer krijgt is dus levensgroot, zeker als er een andere sociaal-democraat daar doorschuift naar het kabinet. Gelukkig maar; komt er toch nog wat tegenwicht voor het naar uiterst rechts hellende Zaanse flottielje in Den Haag.
PS. Laat het me svp weten als ik een zittend parlementslid met Zaanse vertakkingen vergeet: info@schaapschrijft.nl.
Waardeer dit artikel
De content op deze website is in en uit principe gratis, maar het maken ervan kost wel geld. Vond je het de moeite waard? Laat het blijken met een kleine bijdrage en help bij het mogelijk maken van onafhankelijke artikelen.