Het BVD-dossier van ‘prins’ Pim Lier

Bij het Nationaal Archief liggen ruim 71.000 persoonsdossiers van de Binnenlandse Veiligheidsdienst en haar voorgangers BNV en CVD. Waaronder vele over prominente Nederlanders. Op deze site staan de verhalen die hun biografieën niet haalden. Ditmaal het geheime dossier over Pim Lier, de buitenechtelijke zoon van prins Hendrik.

Pim Lier is een van de merkwaardigste personen die de Binnenlandse Veiligheidsdienst in de gaten hield. Hij was een bastaardzoon van prins Hendrik en dus een halfbroer van koningin Juliana. Voorzitter van de Centrumpartij. Overloper naar de Centrum Democraten. En moordenaar van zijn echtgenote. Geen wonder dat de BVD een dik dossier over hem aanlegde dat tientallen jaren omvat. Het kan, onder voorwaarden, sinds eind 2022 deels worden ingezien. Deels, omdat het incompleet is en bijna geen informatie bevat die verwijst naar zijn biologische vader.

Buitenechtelijk

Prins Hendrik, de echtgenoot van koningin Wilhelmina, verwekt zes tot acht buitenechtelijke kinderen. Een van hen is Albrecht Willem Wenneker. Op 22 juli 1918 komt het kind ter wereld in Den Haag. Een klein jaar later trouwt zijn moeder, Miene Wenneker, met Jan Derk Lier. Die erkent het kind als zijn zoon. Zijn vele minnaressen en hun kinderen kosten prins Hendrik bijna al zijn geld. Ook de moeder van Albrecht Willem ontvangt haar deel. Het verhaal over de monarchistische achtergrond van Pim – zoals de boreling al snel wordt genoemd – is hier te lezen. Maar wat zou de Binnenlandse Veiligheidsdienst hebben vastgelegd over Pim Lier?

‘Prins Pim’ was een tijdbom voor de Nederlandse monarchie. De halfbroer van koningin Juliana bleek een ongeleid projectiel, dat zich er te pas en te onpas op beriep van koninklijke bloede te zijn. Het duurde overigens tot 1979 voor deze Brabantse advocaat zijn afstamming wereldkundig maakte, naar eigen zeggen zweeg hij tot dat jaar ‘uit respect voor de koninklijke familie’. Maar al ruim voor die tijd legde de Binnenlandse Veiligheidsdienst een stevig dossier over hem aan.

Rechtsextremist

Dit vertrouwelijke pak papier is pas in 2064 volledig openbaar. Maar omdat het eind 2022 het stempel ‘beperkt openbaar’ kreeg, is het toch mogelijk om er in het Nationaal Archief doorheen te bladeren. Althans, aangaande de jaren 1984-1988. Informatie over de voorgaande decennia is zorgvuldig uit het dossier gehaald. En daarmee werd bijna elke verwijzing naar de pijnlijke strapatsen van prins Hendrik onzichtbaar. Wat resteert is een ontluisterend beeld van een verwarde rechtsextremist die een rondgang maakt door de Centrumpartij en de Centrum Democraten.

In Liers vrijgegeven dossier concentreert de BVD zich op zijn betrokkenheid bij de extreemrechtse partijen waarvan hij lid wordt. Hij – voorheen actief bij de VVD – meldt zich allereerst aan bij de Centrumpartij. Hans Janmaat vertegenwoordigt die twee jaar eerder opgerichte partij vanaf 1982 in de Tweede Kamer. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog zetelt daarmee weer een extreemrechtse fractie in het Nederlandse parlement.

‘King Lier’

Janmaat ziet de komst van een ‘echte’ prins naar zijn partij wel zitten. Op 12 mei 1984 wordt ‘king Lier’ – een van zijn andere bijnamen – tijdens een drukbezochte ledenvergadering gekozen in het dagelijks bestuur. Dat gebeurt in zijn woonplaats Boekel, in café-restaurant Brabants Hof. De sfeer in de partij is slecht, constateert de Binnenlandse Veiligheidsdienst dan niet voor het eerst. Ruzies en onderling wantrouwen beheersen de partij. Een BVD-medewerkerker rapporteert dat ‘sommige argwanende aanwezigen zich verscholen achter stenen pilaren, anderen gingen in het donker achter in de zaal zitten.’ De bijeenkomst ontspoort verder wanneer tegendemonstranten met een steen een raam vernielen en traangas naar binnen gooien. Meerdere CP’ers vluchten naar buiten, waar ze door de actievoerders worden nagezeten. Het is voor nieuwbakken penningmeester Lier een ruwe kennismaking met de boze buitenwereld.

Het blijft niet bij die ene bedreiging. In Liers BVD-dossier bevinden zich meerdere door het ‘Commando Anti fascistische-terreur’ [sic] gestuurde doodsbedreigingen aan zijn adres. Lier doet steeds aangifte, maar de dader(s) wordt/worden niet opgespoord.

Geïnfiltreerd

Uit Liers dossier blijkt dat de geheime dienst diep geïnfiltreerd is in de Centrumpartij. De dienst bezit gedetailleerde verslagen en notulen van iedere landelijke vergadering en ook van sommige regionale overleggen. Zo ook van een bezoek dat een deel van het bestuur – onder wie Pim Lier – op 27 augustus 1984 brengt aan de Regeringscommissaris voor de omroep. De aanleiding is een door Kamerlid Hans Janmaat ingediende declaratie. Een BVD-ambtenaar rapporteert: ‘In deze declaratie wekte vooral bevreemding de post “Reiskosten Mevr. Klessens den Teuling” ten bedrage van f 1638,-. Vooral omdat iedereen in de partij weet, dat mevrouw Klessens slechts éénmaal een radio-uitzending heeft meeverzorgd en dat was in 1984.’ Hoewel de partijadministratie ‘een complete chaos’ blijkt te zijn, duiken er nog veel meer voorbeelden op van Janmaats gesjoemel met gemeenschapsgeld. De drukker van partijblad wordt zwart betaald. En de uitgegeven bedragen zijn niet voorgelegd aan de accountant.

Hoewel de partijadministratie ‘een complete chaos’ blijkt te zijn, duiken er nog veel meer voorbeelden op van Janmaats gesjoemel met gemeenschapsgeld.

Het bestuur ontkomt er niet aan te moeten erkennen dat er op grote schaal is gefraudeerd. De ene valse nota na de andere onterechte declaratie komt boven water. Het gaat om vele duizenden en wellicht zelfs tienduizenden guldens. De schuld ligt vooral bij Hans Janmaat.

Het partijbestuur grijpt in. Uit een vertrouwelijk BVD-uittreksel van 20 september 1984: (…) ‘Naar aanleiding van een onder de hoofdbestuursleden verspreidt [sic] verslag van het bezoek van Mr. Lier, [Danny] Segers en [Willem] Sparreboom aan de regeringscommissaris voor de omroep, gaf Janmaat een nadere verklaring. Hij vertelde de kosten voor de TV en radio-uitzendingen zo hoog mogelijk te hebben willen opschroeven om op die manier geld voor de Centrum Partij binnen te krijgen. Vandaar dat hij valse declaraties bij de NOS heeft ingediend. Lier mengde zich nu weer in de discussie en stelde voor om met dit gedonder op te houden en Janmaat te dechargeren. Hij verklaarde er niet meer tegen te kunnen. Een hevig tumult was het gevolg met als resultaat de zoveelste schorsing.’

Ook Hendrik ‘boer’ Koekoek schijnt zich te willen aanmelden bij de Centrum Democraten.

Janmaat wordt inderdaad gedechargeerd. Lier krijgt per 1 september 1984 de verantwoordelijkheid voor de CP-financiën. Op 15 oktober 1984 wordt Hans Janmaat geroyeerd als partijlid. Hij gaat op persoonlijke titel verder in de Tweede Kamer. Enkele weken na zijn vertrek uit de CP richt hij de Centrum Democraten op. Hij neemt veel medestanders mee naar de nieuwe partij. Onder hen merkwaardig genoeg ook Pim Lier, nadat die in februari 1986 voor de zoveelste keer in een partijruzie belandt. (Interessant detail in de BVD-stukken: Hendrik ‘boer’ Koekoek schijnt zich diezelfde maand eveneens te willen aanmelden bij extreemrechts. Uit een ‘vertrouwelijk uittreksel’: ‘Koekoek (ex Boerenpartijlijsttrekker) heeft te kennen gegeven lid te willen worden van de CP. Binnenkort zal hij huisbezoek krijgen van [Danny] Segers en Lier, Albrecht n.g.o.’)

Beatrix

Voordat Lier overstapt naar de CD doet hij een poging om CP-lijsttrekker te worden bij de Kamerverkiezingen van 1986. De BVD voorziet problemen en noemt dit keer, bij uitzondering, wel het koninklijk huis. ‘Zoals bekend is mr. Lier een vermeend familielid van het koninklijk huis. De leden van het koninklijk huis hebben evenwel alle contact met deze “verloren zoon” afgewezen. Wordt echter mr. Lier gekozen als lid van de Tweede Kamer dan fungeert hij tevens als fractievoorzitter. Bij de kabinetsformatie zal koningin Beatrix dus ook mr. Lier moeten ontvangen. Mr. Lier nu zou van deze gelegenheid gebruik willen maken om met de koningin over “familiezaken” van gedachte te wisselen.’ Onder deze tekst staat een stevig stempel: ‘Geen ACTIE zonder overleg met B.V.’ Dit was een BVD-onderafdeling die zich bezighield met terrorismebestrijding.

Hoe het fractievoorzittersdilemma af te doen, is niet terug te vinden in de stukken. Waarschijnlijk bevindt de mogelijke oplossing van het vraagstuk zich tussen de andere uit het dossier verwijderde papieren. Het probleem lost zich overigens vanzelf op, omdat Pim Lier al voor de verkiezingen overstapt naar de Centrum Democraten. ‘Lier ligt er bij de Centrum Partij helemaal uit en wil nu meer de kant van Janmaat op’, aldus een vertrouwelijk rapport van ‘BO’ (onderafdeling Operaties van afdeling B). Op 12 september 1986 draagt Janmaat Lier voor als CD-partijvoorzitter.

Hop, hop, hop

Advocaat Lier presenteert zichzelf regelmatig als ‘Prins Albrecht zu Mecklenburg’. Daarmee verwijst hij naar prins Hendrik, die is geboren als Heinrich Wladimir Albrecht Ernst Herzog zu Mecklenburg. Een BVD-ambtenaar haalt in Boekel een reeks andere anekdotes op waaruit Liers bijzondere gedrag moet blijken. ‘Een voorbeeld van zijn vreemde optreden is zijn gedrag bij onze plaatselijke chinees, waar hij regelmatig komt’, wordt een lokale ambtenaar geciteerd. ‘Wordt hij niet vlug genoeg naar zijn zin geholpen dan roept hij “Hop, hop, hop”, hetgeen betekent dat hij vlug een borrel wil. Soms gaat hij deze dan maar zelf inschenken en vaak haalt hij eten uit de keuken. Dat alles gaat altijd gepaard met veel rumoer en een hele heisa.’

Bij de Centrum Democraten is Lier niet lang te handhaven. In januari 1987 bekent hij namelijk de moord op zijn vrouw. Hij heeft zijn 59-jarige echtgenote Petra op 18 december van het voorgaande jaar in haar slaap met een pistoolschot gedood. De Telegraaf: ‘Met een pistoolschot door haar hoofd wilde hij haar een golf van publiciteit en wat voor haar nog veel erger was – een stap terug – besparen. Het stond toen al vast dat de rechtbank van ’s Hertogenbosch zou ontdekken, dat hij zich tienduizenden guldens had toegeëigend van geld, dat hij als curator in een reeks faillissementen beheerde.’ Niet alleen Hans Janmaat sjoemelde, zijn partijvoorzitter deed dat net zo enthousiast.

Pim Lier alias Prins Albrecht zu Mecklenburg wordt veroordeeld tot 4,5 jaar cel. In de navolgende jaren duikt zijn naam vooral op wanneer er weer eens een buitenechtelijk kind van prins Hendrik wordt getraceerd. Vanuit de gevangenis laat Lier weten dat het hem daar goed bevalt. Hij voelt zich verzorgd, mag er sporten en denkt daardoor de honderd wel te zullen halen. Zo ver komt het uiteindelijk net niet. Hij overlijdt op 9 april 2015, 96 jaar oud.