De Nederlandse geheime diensten etaleerden na de Tweede Wereldoorlog bovenmatig veel interesse voor de ‘rooie’ Zaanstreek. Met name de talloze socialisten, anarchisten en communisten die dit stukje Noord-Holland bevolkten genoten de belangstelling van de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Politie Inlichtingendienst.
Zelfs nadat de Berlijnse Muur viel, bleef de BVD zich mengen in de levens van honderden Zaankanters. De Koude Oorlog duurde eindeloos voort in de hoofden en burelen van wat wel gekscherend de ‘gleufhoedenbrigade’ is genoemd. Infiltratie, afluisteren, valse voorwendselen, list en bedrog; weinig middelen bleven onbenut om de al dan niet potentieel staatsgevaarlijke tegenstanders in kaart te brengen. Soms ging de bemoeienis zelfs verder waar de nazi’s in 1945 eindigden.
In De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) licht ik een flinke tip op van de sluier die decennialang over de werkzaamheden van BVD en PID lag. Dit boek bevat de nodige onthullingen. Een Oostzaanse CPN-wethouder werkte tientallen jaren als BVD-informant. Een junk uit Wormer infiltreerde en provoceerde in opdracht langdurig actiegroepen en politieke partijen. Een voormalige verzetsstrijder werd mede vanwege zijn seksuele gerichtheid op de korrel genomen. Ook het – veelal ongeautoriseerd – binnendringen in onder meer de Zaanse kraak- en vredesbeweging komt aan de orde. Het roept de vraag op of de overheid tussen 1945 en 2002 eigenlijk wel greep had op de Binnenlandse Veiligheidsdienst. Of vond ze het juist een geruststelling dat er een eigenzinnig staatje binnen de staat opereerde?
De geheime dienst en de Zaanstreek (1945-2002) telt 160 pagina’s. De verkoopprijs bedraagt €17,95. Deze publicatie is verkrijgbaar via iedere Nederlandse boekhandel. Bijvoorbeeld bij Athenaeum.
