De populaire burgemeester van Alphen aan de Rijn, Bas Eenhoorn, schroomt niet om zijn mobiele nummer op zijn website te zetten. Hij vindt dat je als burgervader voor iedereen bereikbaar moet zijn. Ik zie het de burgemeester van Zaanstad nog niet doen. Haar adres en telefoonnummer blijven voor de gewone Zaankanter buiten bereik. Voor je bij haar terecht kunt, moet je je eerst langs een telefooncentrale-met-ellenlang-keuzemenu en een secretaresse weten te worstelen. En zelfs dan is de kans dat je Geke Faber aan de lijn krijgt niet zo heel groot. Een belletje naar de wethouders wellicht? Probeer hun telefoonnummer maar eens te vinden op www.zaanstad.nl. Lukt niet. Als je trouwens überhaupt op de site terecht kunt, want zondag was-ie een deel van de dag uit de lucht.
Een raadslid dan maar, toch dé volksvertegenwoordiger bij uitstek. Waar -ik heb het even nagekeken- twintig jaar geleden nog alle raadsleden en alle wethouders met hun adres en telefoonnummer in de gemeentegids stonden, geldt dat voor de wethouders tegenwoordig sowieso niet meer. Van de 39 Zaanstedelijke raadsleden zijn er 31 bereid om hun telefoonnummer via zaanstad.nl openbaar te maken. De acht overigen houden zich schuil.
Je kunt ze natuurlijk allemaal een briefje zenden via het gemeentehuis, ware het niet dat de raadsgriffie tegenwoordig selecteert. Stuur 39 brieven naar de raad en je krijgt bericht dat dát niet de bedoeling is. Eén briefje is meer dan genoeg, en dat leggen de diensdoende ambtenaren dan wel voor je op een of andere leestafel. Heeft de griffie overigens niet zelf besloten, maar het fractievoorzittersoverleg. Want stel je voor dat al die raadsleden jouw brief moeten lezen… En zelfs als u benadrukt dat u toch echt elk van die 39 raadsleden wilt aanspreken, blijft die wens onvervuld. De raad is er namelijk niet voor u, u bent er voor de raad.
Een ambtenaar benaderen is tegenwoordig ook geen sinecure. Ze zijn hoog boven het Zaandamse busstation veilig opgeborgen in een ambtenarenreservaat, afgeschermd door portiers, gesloten deuren en een pasjessysteem. Degene die dan toch nog een poging waagt om iemand te spreken te krijgen, loopt aan tegen de afdeling ‘Concerncommunicatie’ (voorheen ‘Voorlichting’), de waakhonden van het stadhuis. Hun schijnbaar belangrijkste taak: mensen afhouden van het beoogde doel. Concerncommunicatie lijkt een van de weinige diensten te zijn waarop de afgelopen jaren niet is bezuinigd.
Openbaar bestuur? Publieke besluitvorming? Het is soms meer het noodgedwongen beleg van Fort Zaanstad.
