Ik ben niet zo’n referendumvoorstander. De meeste vraagstukken zijn te gecompliceerd om met een simpel voor of tegen tegemoet te treden. En de praktijk heeft geleerd dat mensen eerder geneigd zijn om tegen te stemmen dan voor, bijna ongeacht het onderwerp. Een referendum verwordt daarmee al snel tot een speeltje van populisten en dogmatici.
En toch… Deze week ontving ik van Kontakt Milieubeheer Zaanstreek een uitnodiging om de onthulling bij te wonen van een nieuw herdenkingsbord voor het Vijfhoekpark. Aanstaande maandag is het exact tien jaar geleden dat 37.121 inwoners van Zaanstad via een referendum lieten weten geen gevangenis te willen in het Zaandamse Vijfhoekpark. Onder aanvoering van Aart Molenaar (nu raadslid van Democratisch Zaanstad) en dankzij de inzet van tal van belangengroepen en individuen werd de bevolking gemobiliseerd om dit park groen en onbebouwd te houden. Het werd een succes. De gevangenis kreeg geen plek in het Vijfhoekpark en gaat op z’n vroegst in 2015 open, maar dan in de voormalige Westzanerpolder. Ik heb destijds een mini-steentje bijgedragen om het referendum tot een succes van de natuurliefhebbers te maken en was dan ook blij met het eindresultaat.
Het overwinningsbord met het opschrift ‘Bedankt 37.121 burgers’ is na al die jaren aan vervanging toe, vandaar de onthulling. Voor de liefhebbers: 28 november om 15.15 uur tegenover het Bastionhotel.
Ook aan vervanging toe is het referendum. Want dat is eveneens tien jaar oud. Eenmalig gebruikt. En sindsdien door de politiek zo uitgekleed dat er met goed fatsoen geen volksraadpleging meer is te organiseren. Het gemeentebestuur is te bang dat zich een ‘drama’ als het Vijfhoekreferendum herhaalt, vandaar die extra strenge regels in de huidige verordening.
Ik denk niet dat er ooit nog een referendum komt. Is dat erg? Nee, niet echt. Mits er een andere, degelijke en transparante volksraadpleging voor in de plaats komt. Het nieuwe gemeentehuis staat op palen. En kan daarmee het beeld kan oproepen van een ivoren toren. Dat zal toch niet de bedoeling zijn van onze volksvertegenwoordigers?
Tijd voor een nieuw bord