Zwickau

Sinds 23 september 1987 heeft Zaanstad een stedenband met Zwickau. Het Zaanstedelijk college was in die jaren overwegend links georiënteerd en Zwickau lag in het destijds nog altijd communistische Oost-Duitsland, dus dat verklaart het een en ander over de keuze. Ik heb altijd mijn twijfels gehad over nut en noodzaak van die stedenband, gezien het politieke klimaat in de stad van de Trabant. En sinds een bezoek aan het Stasi-museum in Berlijn, twee weken geleden, is me wel duidelijk dat Zaanstad nooit een relatie had moeten aangaan met deze gemeente.

Bekend was al dat de Oost-Duitsers stedenbanden nogal eens gebruikten om te kunnen spioneren bij hun West-Europese broeders en zusters. Westarbeit noemden ze dat. Geen idee of het ook in Zaanstad is gebeurd, maar gelegenheid maakt de dief.

Een stukje erger nog  is de wijze waarop het Oost-Duitse regime omging met andersdenkenden. Neem bijvoorbeeld Susanne Hartzsch-Trauer (1962), theatermaakster in Zwickau gedurende de jaren ’80. In eerste instantie politiek volkomen aangepast aan de heersende mores, maar geleidelijk aan steeds kritischer over de dictatuur waaronder ze moest leven. In 1983 ontmoette ze via de kerk politieke dissidenten, bij wie ze zich aansloot. Ze was mede-oprichtster van een alternatieve vrouwengroep in Zwickau en begon in die plaats ook een Vredesbibliotheek. Bovendien organiseerde ze onafhankelijk van de staat hulp voor arme Roemenen. Het gevolg: tot aan de Wende werd ze door de Stasi bespioneerd en gehinderd in haar professionele ontwikkeling.

In 2010 besloot het college van Zaanstad de relaties met Zwickau voort te zetten. Sinds de val van de muur lijkt me dat geen kwaad kunnen, al heb ik weinig fiducie in de toegevoegde waarde van de vriendschapsband. Wat mij betreft wordt het geld dat voor deze relatie is uitgetrokken overgemaakt naar een Afrikaanse gemeente waar ze het beter kunnen gebruiken dan Zaanstad of Zwickau. Maar als we de band dan toch zo nodig willen vasthouden, stel ik voor om een deel van het beschikbare budget in te zetten voor een onderzoek naar de Oost-Duitse inzet in Zaanstad aan het eind van de jaren ’80. De medewerkers van het Stasi-archief in Berlijn zijn van harte bereid om het onderzoek uit te voeren. Het kost weinig, maar biedt wellicht veel inzicht.   

(En misschien is het ook een leuk onderzoeksprojectje voor Dagblad Zaanstreek. Een briefje naar het Stasi-archief is al voldoende om ze daar, in Berlijn, aan het werk te zetten).  

Zwickau is overigens ook de stad waar deze week een aantal seriemoordende neonazi’s werden aagetroffen -van wie twee overleden-, verantwoordelijk voor dood en verderf in heel Duitsland. Zie hier. Maar dat terzijde.

 Susanne Hartzsch-Trauer

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *